Maturia

Maturia është vetia e atij që është i matur. Ndryshe mund të quhet edhe pjekuri.

Proverba

• Mali digjet,plaka krehet.
• Mos hyn ne mal pa sepat.
• As copën e madhe mos e ha pa u menduar.
• Ç'del nga goja, hyn në vesh e del për hunde.
• Dardha dhe sëpata e kanë bishtin mbrapa.
• Dijet e mëdha janë në fjalë të shkurtra.
• Dy kunguj nën një sqetull s'mbahen.
• Dy vesh dhe një gjuhë, fol pak e dëgjo shumë.
• Dhjetë herë mat, një herë pre.
• Fjala dhe plumbi kur dalin s'kthehen më.
• Gazi i madh, kthehet në helm.
• Gjuha flet e fshihet, shpina pret e rrihet.
• Gjella me kripë e kripa me karar.
• Gjuha eshtra s'ka, eshtra thyen.
• Gjuha të lidh, gjuha të zgjidh.
• Ha të rrosh, jo rro të hash.
• Janë të urtë të marrët sa pa thënë fjalët.
• Kashata e madhe të ngec në fyt.
• Këmba e madhe të shqyen këpucën.
• Kur të hedhësh gurin, mate gjer ku arrin.
• Kur flet shkopi të vret.
• Kur han bukë misri, kujto bukë thekri.
• Kur s'di not mos u fut në ujë.
• Kush ha shumë i del për hunde.
• Kush shef ma sëpari barkun, asht i mangët nga trutë.
• Lakmia, lakfyt.
• Lisi nuk pritet me nji të rame.
• Lulja e këputun nuk mbin më.
• Më mirë një pulë nesër, se nji vezë sot.
• Mos dalë goja para mendjes.
• Mos i bjer të mirës me shkelm.
• Mos i hyr valles, kur nuk di ta hedhësh.
• Mos kërko vezë të pjekura në hell.
• Ngopet deti me lumenj?
• Nuk mba ujë orizi.
• Një fjalë që e dinë dy veta, e dinë gjithë bota.
• Pi rakinë e jo mendjen.
• Po fole shumë, sikur xhevahire të thuash, kakërdhi bëhen.
• Po t'i marrësh lopës tërë qumështin, ngordh viçi.
• Qefi prish qefin.
• Tamahu të shpie në gjynah.
• Të falurit e shumtë i vjen rëndë dhe perëndisë.
• Ujët e turbullt mbysin burrin, fjalët e shumta përziejnë katundin.
• Ujku kur ndien erën e dhenëve, harron që ata kanë barinë prapa.
• U mbush kupa do të derdhet.
• Unë i ha kumbullat, atij i mpihen dhëmbët.
• Unë baj barrën, ti djersin.
• Vera sa ma e ëmbël të jetë, ma fort të zenë.
• Vreshtë shumë mos ven, shpi shumë mos ban, miq shumë mios xen.
• Nata s'ka shahit.
• As para pushkës, as prapa mushkës.
• Atje ku fle ujët, atje është më thellë.
• Barka mbytet edhe për një lëkurë lepuri.
• Bisha tërbohet keq, kur sheh se po i vjen fundi.
• Bie një gurë e shkoqet një mur.
• Buka që thyet s'ngjitet më.
• Çdo gjë forcohet, në themel.
• Ç'ka humbe mos e kërko, ç'ke në dorë mos e lësho.
• Çohet një i marrë e qet një gur në ujë, çohen njëzet të urtë e s'mund ta nxjerrin.
• Dimrit iu bëj hazër që në behar, e beharit që në dimër.
• Dita ka sy, nata ka veshë.
• Duhet me i fry lugës para se me të djeg.
• Dha pesë e hyri në valle, jep dhjetë e s'del dot.
• E dardhë është dhe bora, po të thanë duart.
• Edhe pas luftës armët duhet me i mbajtë.
• E ke zogun në dorë, mbaje.
• Fusha ka sy, mali ka veshë.
• Gishtërinjtë i fut në mjaltë e i lëpin, po nuk i kafshon dot se të dhembin.
• I marri ç'flet nuk din, i urti ç'din nuk flet.
• I zoti duhet të ruajë arën e vet.
• Jo si cjapi te kasapi.
• Kali nuk mbahet për bishti, po prej freri.
• Ka thënë Nastradini, edhe në diell merr ombrellë.
• Kur s'ke mace, bëjnë minjtë dasmë.
• Kij frikë nga një njeri që frikën ta ka.
• Kujto qenë e bëj gati shkopin.
• Kur shkon për udhë merr shkop dhe gurë.
• Kur t'i hypësh kalit, shifi patkonjtë.
• Kush vret nuk flet.
• Me zjarrin dhe ujin nuk bëhet shaka.
• Mos luaj me gurë po e pate shtëpinë me xhama.
• Mos shkel në dërrasë të kalbur.
• Mos shko si breshka te nallbani.
• Mos shko si cjapi te kasapi.
• Mos u zër për degësh, po për rrënjësh.
• Nata është me barrë, s'dihet ç'pjell.
• Nga një vërë e vogël, rrjedh e gjithë fuçia.
• Nji shkëndi ndez nji mal.
• Për një dorë kashtë e vret samari mushkën.
• Për një pe, për një gjilpërë, vate dëm një punë e tërë.
• Ruaju të të ruajë perëndia.
• Ruhu nga thëngjilli i mbuluar.
• Së ligës ruaju, e mira të ndjek vetë nga pas.
• S'lidhet kali me pè.
• Shkon një herë, bëhen gjurma; dy tri herë bëhet udhë.
• Ujku mjergull kërkon.
• Zë goje qenin, bëj hazër shkopin.
• Shtëpija pa fëmijë, si nata pa yje.
• Ma i keqi vëlla të merr hakën.
• Motra jemi, shoqe s'jemi.
• Ndarja është më e mira e të ligave.
• Krushka për dhëndrin gjen peshk majë malit.
• Gjumi natës i randë i bën keq ditës.
• Gjumi në dëborë është shkesi i vdekjes.
• Mos pyet sa vjeç je, po ç'shëndet ke.
• Nuk mbushet pusi me pështyma.
• As këmishës së shtatit s'është për t'i besu.
• Besove, bëre mirë, s'besove, ca më mirë.
• Ç'ka shtëpia të mos marrë vesh fqinjëria.
• Do të ruash sekretin nga armiku, mos ia thuaj as mikut.
• Esapi i shtëpisë nuk del në pazar.
• E thëna dhe e bëra janë larg.
• I marri premton dhe budallai shpreson.
• Kur qesh djalli e ka punën keq.
• Mba murin mos bie.
• Me thënë e me të bërë shkon në mes një lum i tërë.
• Më gënjeve një herë, harram e paç, më gënjeve të dytën hallall.
• Mos u bëj thes i çpuar.
• Mos dëgjo ç'thotë ai për vete, por dëgjo ç'thonë bota për të.
• Ma kanë sharë pelën se kanë sy ta blenë.
• Në më rrefsh së pari të vraftë Zoti, në më rrefsh së dyti, të ndihmoftë Zoti.
• Kur të thonë ngordhi ujku, atëherë ruaj gomarë.
• Mos i jep shkopin harbutit, se të vret me shkopin tënd.
• Nuk është ar gjithë që ndrit.
• Nuk i varen ujkut mëlçitë në qafë.

• Kur merr dërrasa të plasur, çahet e tëra. SKRAPAR
• Kur je veti i dytë, të ngoh dhe fryma e shokut. BERAT
• Lulja e këputur nuk lëshon më. MYZEQE
• Me mikun ha e pi, të dhënë e të marrë mos ki. JUG
• Mendja me mendjen, pjellin mëndje. JUG
• Me një ka nuk bëhen pendë. JUG
• Me nji tra nuk mban shtëpia. JUG
• Mëson nga armiku më shumë se nga miku. JUG
• Miku i mirë të nderon shtëpinë, miku i vjetër nuk hidhet poshtë. JUG
• Miku është mik deri sa nuk përzihet në hallet e shtëpisë. VERI
• Miku harrohet po të largohet. PËRMET
• Miku i mirë vjen nga porta. BERAT
• Nuk bëhet stani me dhi të egra. VLORË
• Njeriu ka nevojë më tepër për dashuri, se për lavdi. JUG
• Njeriu pa shokë, si muri pa tokë. JUG
• Miku i mikut tim, është edhe miku im. VLORË
• Një krah s'mban kala. GJIROKASTËR
• Një zog që ndahet nga klloçka, e ha shqipja. SKRAPAR
• Pa djalë e pa gocë rrova, pa shok nuk rrova. KRUJË
• Për një shamatë, lypen dy veta. SARANDË
• Punën nuk e bën një gisht, po e bën grushti. TROPOJË
• Qentë le të lehin, karvanet të shkojnë përpara. JUG
• Ruajmë nga miku, se nga armiku ruhem vetë. VLORË
• S'bëhet lëmi me një kalli. JUG
• S'bëhet stani me lepura. MYZEQE
• S'mblidhen lepujt në vath. JUG
• S'mbushet thesi me një kokërr. LUKOVË
• Syri është më i mprehtë se kordha. JUG
• Shejtani kur nuk ka punë rreh të birin. JUG
• Shokë bashkë, e bukë veç. JUG
• Trimi i mirë me shokë shumë. JUG
• Shoku sa duhet, aq qortohet. KOSOVË
• Shtëpinë e mbajnë të gjitha shtyllat. BERAT
• Tek nusja hanë e pinë, te dhëndrri gja nuk dinë. VERI
• Të më mbrosh atje ku s'jam, se ku jam mbrohem vetë. LIBRAZHD
• Uji fle, hasmi s'fle. LIBRAZHD
• Ankohet kalorësi se po i varen këmbët. VERI
• As nuk kam, as më mbarohen. KAVAJË
• Bjer, o zot, mikun; të haj dhe i zoti i shtëpisë. LABËRI
• Bota të jep aq sa t'i kesh dhënë asaj. JUG
• Bukë e kripë e zemër. KAVAJË
• Çilet dera, rritet ndera. VERI
• Dora lanë dorën, të dyja lajnë faqet. ELBASAN
• Edhe pula jote në kopshtin e botës të duket e majmë. KOLONJË
• Fshati digjet, plaka krihet. JUG
• Fukara jam, po shpirtin nuk e kam fukara. VERI
• I mirë për shokë, e i lig për vete. JUG
• Bukën tënde ha, hall të botës qa. LUNXHËRI
• Çezma i lan të gjithë, veten nuk e lan. DELVINË
• I fundit ja do qaj, ja do qeshë. LABËRI
• I qan hallin kalorësit. DURRËS
• I zoti i shtëpisë, rri në fund të urave të zjarrit. POGRADEC
• Jo gjithmonë "mirë se të gjeta" po edhe "mirë se erdhe". ELBASAN
• Kafeja është e zezë, po të zbardh faqen. JUG
• Nga fryn era kthen gëzofin. DIBËR
• Kam qeshur të tjerë, më mbiu në derë. KORÇË
• Keq më vjen, po dëm s'më bëhet. SKRAPAR
• Ku s'të thërresin, mos shko; ku s'të pyesin, mos kuvendo. ELBASAN
• Këpucari i ka këpucët e grisura. JUG
• Kërkon të zërë gjarpërin me dorë të botës. JUG
• Kopraci s'të jep të zezën e ullirit. JUG
• Ku bien daullet të çojnë këmbët vetë. SKRAPAR
• Ku rënça mos u vrafsha. VLORË
• Kur të kem me thasë, të të jap një trastë. SHIJAK
• Kur të vjen nevojtari në derë, po s'pate gjë, jep një gotë ujë. SKRAPAR
• Kush ha vetëm, vdes dhe vetëm. JUG
• Kush shkon pa thirrë, kthen pa u përcjellë. SHKODËR
• Kush vete i paftuar, e gjen sofrën pa shtruar. ARBËRESHËT
• Kush vjen rrallë, ha bakllavanë, kush vjen shpesh ha përsheshë. KRUJË
• Le gomari që na ngordhi, po s'na lënë as mizat rehat. KORÇË
• Lype se s'ta jep, merre se nuk thotë gjë. KAVAJË
• Mali me mal s'piqen, po njeriu do piqet. JUG
• Me çfarë syri do më shofësh, me atë do të shof. ELBASAN
• Merr belanë e botës e vë në krye të votrës. ELBASAN
• Miku i afërt nuk ka nder, se vjen përherë. MYZEQE
• Miku i thirrur, duhet përcjellun. MIRDITË
• Miku nuk vjen për thelë e lëng, po për fjalë e për kuvënd. KRUJË
• Mikut i lëshohet vendi dhe i dëgjohet kuvendi. KRUJË
• Mirmëngjes, me interes. FIER
• Mos qesh në shok, se e gjen në kokë. KOSTUR
• Mos e lëndo ku i dhemb. JUG
• Në daltë djalë të na rrojë, në daltë çupë, të të rrojë. JUG
• Në shtëpinë e të varurit, nuk zihet litari me gojë. DELVINË
• Nuk dua mish e kabuni, po dua, ner e sajdi. KAVAJË
• O bark, o qerrata, këtu gjete, këtu ha. BERAT
• Pa para njeriu ha dhe një thes me kripë. VLORË
• Peshku në det, kripa në tokë, po bashkohen në tigan. KORÇË
• Prifti më përpara bekon mjekrën e tij. KOLONJË
• Pula bëri venë, gjelit i dhemb barku. KUÇ
• Pushka e trimit dhe sofra e xhymertit, janë gjithmonë plot. SHKODËR
• Qenit hidhi një kockë, të pushojë. SKRAPAR
• Rrugën për te miku, mos e lër të zërë bar. FIER
• Sevapi as shitet, as blihet. JUG
• Sqepari bishtin e shokut e gdhend, të tijin jo. PËRMET
• Ta shef bojën, sa ta ka nevojën. SKRAPAR
• Trimi nderon trimin, i mençmi të mençmin, i ligu të ligun. TROPOJË
• Unë ha kumbulla, ty të mpihen dhëmbët. JUG
• Ustai nuk ka shtëpi. MYZEQE
• Drunë e shtrembër e djeg zjarri.
• Ai që s'tutet me fjalë, s'tutet as me pushkë.

Njerëzit që s'kanë frikë të flasin, s'kanë frikë as të vdesin.

• Ajo që ke frikë të gjen.
• Ai që s'ka gojë, vdes pa ardh dita.
• Ai që s'tutet me fjalë, s'tutet as me pushkë.
• Atë që pështyn, mos e lëpij.
• Atë që të qëllon me gur, mos e qëllo me bukë.
• Ai që hyn në lumë edhe do laget.
• Çakallit lëshoi ujkun.
• Çkul dhëmbin, të të shëndoshen kryet.
• Ç'pret nga ai që trembet ngas hija e tij.
• Dajaku ka dalë nga xheneti.
• Delen e mplakë frika nga ujku e gërshëra.
• Derri do plumbin, nuk zihet me duar.
• Ditëgjati s'bëhet ditëshkurtër me nëmë.
• Drunë e shtrëmbër e djeg zjarri.
• Dhe kau i mirë po s'e ngacmove, s'tërheq në brazdë.
• Dhelprës me dhelpëri, ujkut me trimëri.
• E nxehta del me të nxehtë, e ftohta me të ftohtë, helmi me helm.
• Frika nuk e len lepurin me u majtë.
• Frika ruan vreshtin, bekçiu nuk është gjithnjë.
• Frika nuk e lë lepurin të vërë dhjamë.
• Fusha bën baltë, mali bën furtunë.
• Gozhda nxjerr goxhdën.
• Gungaçit vetëm varri ia drejton samarin.
• Guri i rrumbullkët nuk zë vend.
• Gjalpin e ruan kripa.
• Gjersa të mejtonet i mënçuri, i marri mbaroi punën.
• I madh është edhe plepi, por e fëlliqin sorrat.
• Ku do të dijë hëna se lehin qentë.
• Ku ngul hunë var hejbet.
• Ku rafsha mos u vrafsha.
• Kur i morën armët Lekë Dukagjinit, tha: "Ma mirë me thon qe Leka, se qe vorri i Lekës".
• Kur ke zemër ke edhe krahë.
• Kur ngordh gjarpri, ngordh dhe helmi i tij.
• Kush kërkon gjen.
• Kush është trim me mend, se trima budallenj ka sa të duash.
• Kush ka dhëmbë të fortë, breh dhe kockën.
• Kush ka frikë nga hija e tij, le të mos tundet nga vendi.
• Pushka don pushkën.
• Pyet detin sa lumenj derdhen në të.
• Qeni i pangopur të ha.
• Qeni i tërbum do vra, se tërbon dynjanë.
• Rrallë vritet burri që ka shumë armiq.
• Si mjer peshkatari që ka frikë nga lumi.
• S'ka qeder shqiponja, nga mushkonjat.
• Shqerra që s'thërret mëmën humbet.
• Trimëria e kthen plumbin mbrapsht.
• Trimi e ka me vete fatin.
• Trimin vraje, po mos e shaj.
• Uji rrjedh pikë-pikë e ha gurin.
• Zjarrit po nuk i fryve, nuk ndizet.
• Amanetin e mban toka.
• Amanetin as deti nuk e mban, e qet në lëndinë.
• Mos ki frikë nga hasmi, po nga miku i rremë.
• Po nuk e pate të ligun brenda, nuk të vjen nga jashtë.